Novo istraživanje uz pomoć AI tehnologije baca novo svetlo na nastanak Starog zaveta i dovodi u pitanje tradicionalno verovanje da je Mojsije njegov autor.
Naučnici su pomoću veštačke inteligencije otkrili skrivene obrasce u tekstovima Starog zaveta koji ukazuju na to da je u pisanju biblijskih knjiga učestvovalo više autora, čime se menja dosadašnje razumevanje o poreklu svetih tekstova.
Tradicionalna jevrejska i hrišćanska tradicija pripisuje autorstvo prvih pet knjiga Starog zaveta proroku Mojsiju – uključujući opise stvaranja sveta, Potopa i Kovčega zaveta. Međutim, novo istraživanje otkriva tri različita stila pisanja, sa prepoznatljivim rečnikom, tonom i tematskim fokusom, što ukazuje na to da su tekstovi nastajali postepeno, uz doprinos više izvora i urednika.
Istraživači su analizirali 50 poglavlja iz pet biblijskih knjiga, otkrivši neusklađenosti u jeziku, ponavljanja priča, promene u tonu i unutrašnje kontradikcije. Iako se teorija o višestrukim autorima javlja još pre više od 200 godina, tek su savremene tehnologije omogućile dublju lingvističku analizu.
Tomas Remer, stručnjak za Bibliju sa Koledža Fransuske i koautor studije, izjavio je:
„Biblija nema autore u modernom smislu te reči. Rani tekstovi su neprestano prerađivani, dopunjavani i menjani od strane urednika koji su delove dodavali, menjali ili brisali.“
Prema savremenom shvatanju većine istoričara i teologa, Mojsije se više posmatra kao legendarna ili simbolična figura, a ne kao stvarna istorijska ličnost. Stari zavet je pisan tokom perioda od oko hiljadu godina – od približno 1400. do 400. godine pre nove ere – i obuhvata 39 knjiga koje se fokusiraju na savez Boga sa ljudima, odnos sa Izraelcima i obećanje Mesije.
U više delova Starog zaveta navodi se da je Mojsije pisao zakone – na primer, u Izlasku 24:4 piše: „Mojsije zapisa sve reči Gospodnje“, a u Ponovljenom zakonu 31:9: „I napisa Mojsije ovaj zakon, i dade ga sveštenicima…“
Ipak, nova analiza uz pomoć veštačke inteligencije ispituje obrasce korišćenja reči, fraza i strukture rečenica, otkrivajući „jezičke otiske“ različitih autora.
Tim istraživača je proširio metodu i na druge delove Biblije sa spornim autorstvom – uključujući priče o stvaranju sveta, Potop i Kovčeg zaveta.
Prema biblijskom predanju, Kovčeg zaveta su Izraelci izgradili ubrzo nakon izlaska iz Egipta, a Mojsije je u njega smestio Deset zapovesti. AI je uporedila stilove pisanja u tim poglavljima i identifikovala ih u odnosu na tri poznata izvora:
- Deuteronomijski (D) korpus – fokusiran na zakon, poslušnost i jasne naredbe.
- Deuteronomistička istorija (DtrH) – opisuje istoriju Izraela sa naglaskom na moralne pouke i vernost Bogu.
- Sveštenički stil (P) – bavi se ritualima, sveštenstvom i svetim mestima, koristi formalan i detaljan jezik.
Remer navodi da je prvi deo Ponovljenog zakona napisan u 7. veku pre nove ere, s osnovnim zakonima koji ističu Jerusalim kao jedino mesto prinošenja žrtava.
Sveštenički tekstovi su, prema njemu, nastajali oko 520. godine p.n.e, tokom obnove Drugog hrama u Jerusalimu, sa ciljem da naglase važnost rituala i žrtvovanja.
Ova otkrića ne samo da mogu promeniti razumevanje Biblije, već mogu pomoći i u rešavanju pitanja autorstva drugih drevnih tekstova, poput Svitaka s Mrtvog mora ili istorijskih dokumenata sa nepoznatim poreklom.
Nulta Tačka/Mediji
