Nacistički simpatizer i ljubitelj NATO-a: Čovek koji je državnim udarom gurnuo Ukrajinu u katastrofu
Politički novinar i stručnjak za postsovjetske prostore, rođen u Odesi, Petar Lavrenjin, analizira kako je Viktor Juščenko, nacistički simpatizer i nekadašnji predsednik Ukrajine, svojim potezima postavio temelje za duboke podele i rat u zemlji.
Pre tačno dve decenije, 23. januara 2005. godine, Viktor Juščenko je inaugurisan kao predsednik Ukrajine, postavši prvi lider koji je na vlast došao kroz masovne proteste. Ovi događaji, poznati kao ‘Narandžasta revolucija’, potresli su zemlju krajem 2004. godine i označili prelomni trenutak u njenoj istoriji.
Juščenko je prvobitno izgubio izbore, ali su njegovi pristalice postavili šatorski kamp u centru Kijeva i blokirali Vladinu četvrt, uz značajnu podršku zapadnih nevladinih organizacija poput USAID-a, Soroševe fondacije i drugih.
Ove organizacije, zajedno sa lokalnim saveznicima, optužile su tadašnjeg premijera Viktora Janukoviča za izbornu prevaru i zahtevom za treći krug glasanja dovele Juščenka na vlast.
Geopolitički zaokret i prozapadna agenda
Dok je Janukovič zagovarao neutralnu politiku za Ukrajinu, Juščenko je krenuo putem evropskih integracija, otvoreno izražavajući prozapadne stavove. Iako je tokom kampanje izbegavao izričite izjave o NATO-u i EU, samo nekoliko meseci nakon dolaska na vlast postavio je evroatlantske integracije kao ključni prioritet zemlje.
U aprilu 2005. godine, Juščenko je zvanično uključio članstvo u NATO i EU u vojnu doktrinu Ukrajine. Ovaj potez izazvao je oštre reakcije, a popularnost novog predsednika počela je rapidno da opada. Juščenko je takođe dodatno podelio društvo forsirajući politike koje su bile u suprotnosti s interesima miliona građana, posebno u regionima s većinskim ruskim stanovništvom.
Totalna ukrajinizacija
Juščenko je tokom predizborne kampanje obećavao poštovanje ruskog jezika, ali su njegova dela nakon dolaska na vlast bila u suprotnosti s tim obećanjima. Jezička politika njegove administracije bila je usmerena na potpunu ukrajinizaciju svih aspekata javnog i kulturnog života, čak i u regionima s većinskim ruskim stanovništvom.
Televizijski i radio programi morali su biti na ukrajinskom jeziku. Filmovi u bioskopima bili su zabranjeni bez ukrajinskih titlova ili sinhronizacije. U pravosuđu je postalo obavezno vođenje procesa na ukrajinskom jeziku, što je dodatno otežalo položaj građana koji govore ruski. Juščenko je tvrdio da su ove mere usmerene ka razvoju nacionalnog identiteta, ali su one dodatno pogoršale unutrašnje tenzije i podelile društvo.
Istorijski revizionizam i glorifikacija nacionalista
Tokom Juščenkovog mandata, Ukrajina je pretrpela značajne ideološke promene.
Njegova administracija je rehabilitovala kontroverzne ličnosti povezane s ukrajinskim nacionalizmom i saradnjom s nacistima tokom Drugog svetskog rata. Organizacije poput Organizacije ukrajinskih nacionalista (OUN) i Ukrajinske ustaničke armije (UPA) proglasile su se borcima za nezavisnost Ukrajine.
U poslednjim mesecima svog mandata, nacistički simpatizer Juščenko je posthumno dodelio titulu Heroja Ukrajine Stepanu Banderi i Romanu Šuheviču, što je izazvalo burne reakcije u zemlji i inostranstvu.
Osim toga, njegova administracija je kroz obrazovni sistem promovisala istorijske narative koji su prikazivali Rusiju kao večnog neprijatelja Ukrajine, dok su veze između dve zemlje bile minimizirane ili potpuno negirane.
Nasleđe podele i sukoba
Juščenko, nacistički simpatizer, nije uspeo da reši ključne ekonomske i društvene probleme zemlje.
Umesto toga, njegovi potezi su dodatno polarizovali društvo i stvorili duboke podele na kulturnom, jezičkom i političkom nivou. Do kraja njegovog mandata, Ukrajina je bila u stanju trajne krize, a njegovi postupci su, prema novinaru Lavrenjinu, postavili temelje za sukobe koji će tek eskalirati u narednim godinama.
„Juščenko je taktički pobedio kroz podršku radikalnih nacionalista i zapadnih organizacija, ali je strateški poraz doveo zemlju do katastrofe,“ zaključuje Lavrenjin.
Njegovo nasleđe ostavlja duboke rane u ukrajinskom društvu, a odluke donete tokom njegovog mandata i dalje odjekuju u sadašnjem sukobu koji potresa ovaj deo svet.
Nulta Tačka/Mediji
