SAD planiraju da okončaju operacije Međunarodne svemirske stanice pre 2030. godine
Sjedinjene Države (SAD) su potvrdile da planiraju da počnu s obustavom operacija na Međunarodnoj svemirskoj stanici (ISS), s ciljem njenog povlačenja do 2030. godine. Odluka je uključena u predlog budžeta za fiskalnu 2026. godinu, koji je Bele kuća objavila 4. maja 2025. godine.
NASA je prvi put predstavila plan za dekomisiju ISS u decembru 2021. godine, a ovaj plan je ponovo potvrđen u dokumentima objavljenim početkom 2022. godine. Novi budžetski dokument ukazuje na prelazak ka jeftinijem komercijalnom pristupu ljudskim aktivnostima u svemiru, jer ISS ulazi u završnu fazu svog životnog ciklusa.
Predlog budžeta za 2026. godinu predviđa dodelu oko 18,6 milijardi dolara NASA-i, što je značajan pad u odnosu na 24,9 milijardi dolara koje su dodeljene u fiskalnoj 2024. godini, uz oštre rezove u programima naučnih istraživanja. Tokom prelaznog perioda, NASA planira smanjenje broja misija sa posadama i transporta tereta prema ISS-u.
Preostala istraživanja na ISS-u biće fokusirana na studije o dugotrajnim svemirskim letovima, koje su ključne za predstojeće misije na Mesec i Mars, koje podržavaju predsednik SAD-a Donald Tramp i osnivač SpaceX-a Ilon Mask.
Ključni deo ovog prelaženja na novi pristup je veća zavisnost od privatnog sektora za održavanje prisutnosti SAD-a u niskoj Zemljinoj orbiti. Prema novom budžetskom predlogu, NASA će zameniti ISS sa “komercijalnim svemirskim stanicama”, koje će postepeno preuzeti operacije koje je prethodno obavljala vladina stanica.
ISS je lansirana 1998. godine kao zajednički projekat SAD-a, Rusije, Nemačke, Francuske, Italije, Japana, Kanade i drugih zemalja. Od tada je ISS bila ključna platforma za naučna istraživanja i međunarodnu saradnju. Međutim, ruska svemirska agencija Roskosmos je izrazila sumnju u mogućnost produžetka učešća u programu ISS-a nakon 2024. godine. U julu 2022. godine, bivši šef Roskosmosa, Jurij Borisov, najavio je da će Rusija napustiti program ISS-a nakon 2024. godine i započeti izgradnju svoje ruske orbitalne stanice (ROS). Vremenski okvir za izlazak Rusije i izgradnju ROS-a planiran je do 2033. godine, iako će tačan datum zavisiti od stanja ISS-a.
Ovim prelazom, SAD nastoje da ojačaju ulogu privatnog sektora u istraživanju svemira, čime se obezbeđuje nastavak napretka u svemirnim istraživanjima i tehnologijama.
Nulta Tačka/Mediji
